Profesori i Histori- Gjeografi-së, z, Xhaferr Xhinani sjell për lexuesin një studim rreth shtrirjes teritoriale të qytetit të Kavajës.
Ndërsa huluntimet rreth këtij qyteti nxjerrin në dritë hapësirën e qytetërimit të lashtë, si nga kufijtë gjeografik por që ndoshta cekin edhe traditat dhe zhvillimin por edhe menyrën e jetesës.
POSTIMI I PLOTË
Hapesira dhe territori. Pjese e shtrirjes pellazgjike ishte dhe treva e Kavajes. Pellazget preferonin te jetonin ne vende te buta e te qeta. Varri i mbretit te pellazgeve, Kadmi,si dhe i gruas se tij , Harmonia, ndoshta mund te jene ne treven e Kavajes, perderisa percaktohet ndermjet lumenjve Dril dhe Lao’=Drin dhe Vjose, Jo me kot Kavajen e quajne vend i bute, vend pellumbash , pra vend i lakmuar, per te jetuar.Topo nimi Kallmet lokalizohet ne rrethin e Lezhes dhe te Durresit, qe ka te beje me emigrimet e shumta te mbretit Kadmi. Historianet Kavajas e lidhin vendodhjen ne toponimin, qafa e Kallmit ne Rrogozhine, ku Ka’d’min e lashte e kemi te ndryshuar ne Kallmi, per shkak te rrotacizmit ne te cilin d=ll dhe po keshtu edhe toponimin tjeter Hermenraj qe eshte fshat ne lindje te Rrogozhines, lidhet me legjenden e Harmonias e perhapur gjeresisht dhe tek iliret. Ky emer ka pesuar ndryshimin fonetik:’Herm,enre dhe ‘Herm,enraj, ku a=e, deri ne ditet e sotme. Kemi pra dy emrat e sundimtareve pellazge, Kadmi e Harmonia te dy ne treven tone. C-Te dhena antropologjike. Per keto te dhena kane hedhur drite shume studiues te huaj si: Gabinan, prof.Virchov. Pitari ne vepren e tij “Les raceset l’istorie”jep kete pershkrim fizik per pellazget, iliret, arberoret dhe shwiptaret e sotem:”…Pamja e jashteme e kokes se nje shwiptari eshte e tipeve brikocefale dhe delikocefale”.Mit’hat Frasheri pohon se kafka e nje shwiptari sot dallon lehte, nga ajo e nje greku. Virchov i quan kafkat e shqiptareve me te bukurat dhe jane te ngjashme midis tyre:”Nje rrace superiore mbi gjithe te tjeret”, pohon ai me 1878,”Fytyra e tij eshte ashtore, me te dalat e kendet e veta, hunda e dale e tipit liptorrbinj’=hundeholle’, mjekrra me e medhe dhe katrore, rrudha te medha e te bukura. Jane nje rrace e bardhe, Ariane, e cila duket lehtazi, jane te shendetshem, shtat i madh dhe i perpjestuar mire, nje bina e forte dhe me tipare te shquara e pamje fisnike…Jetojne gjate…Kane shtategjatesi mbi 1.67cm, me proporcion te shtatit 66%.Syte i kane te thelle , shumica te zinj, por nuk jane te rralle syshkruarit , sy geshtenje e sy kalterit.Mollezat e faqeve ne pjesen me te madhe i kane te kuqe. Me floke te verdha jane 4%, por pjesa me e madhe i kane geshtenje, por nuk mungon dhe ngjyra e kuqe. Nga Shkumbini e siper’kupto dhe treven e Kavajes’madhesia e kokes eshte mesatare e forme e madhesi kryegjate e kryegjere”, perfundon Virchov . Hematologu shqiptar Luigj Benusi,, ne studimet e tij , me 1981, pohon primatin shqiptar, si nje primat evropian prej 91,53% homogjenitet te larte. Grupet e gjakut jane: Grupi 0= 40,95%, grupi A me 37,61%, grupiB me 15.95%, grupi AB me 5,49%.. .
