Ngjaret që ndodhën të shtunën e 8 janarit, duket se ka lënë të pakënaqur vendet e Bashkimit Europian.
Ky është mendimi i ekspertit gjerman dhe njeriut ‘hije’ në Partinë Demokratike, Martin Henze.
Në një intervistë të gjatë për “Shekulli”-n, Henze komenton protestën e së shtunës dhe përdroimin e mjeteve djegëse të ndaluara.
Në të njëjtën kohë, Henze thekson reagimet dhe mbështetjen e vendeve të Bashkimit Europian, të cilët mbeten skeptikë për të ardhmen e Partisë Demokratike
Intervista e plotë
Zoti Henze, shtypi ndërkombëtar raporton në terma të paanshëm se mijëra demonstrues rrethuan selinë partiake të PD-së dhe se konflikti i ndezur prej javësh ka të bëjë me luftën për pushtet mes Bashës dhe Berishës, i cili dikur ishte kreu i PD-së. Me nxitjen e Bashës, Berisha u përjashtua nga grupi parlamentar i PD shtatorin e kaluar. Arsyeja, sipas njoftimit për shtyp, ishte se autoritetet amerikane kishin vendosur një ndalim privat të hyrjes ndaj Berishës dhe disa të afërmve të tij për akuza korrupsioni në maj 2021. Si e komentoni këtë situatë?
Mbulimi ndërkombëtar bazohet në një deklaratë për shtyp të krahut të propagandës së grupit Basha, ose më saktë, autokratit Rama.
Kjo deklaratë për shtyp me sa duket nuk është kontrolluar dhe është marrë. Ata i paraqesin faktet në mënyrë selektive dhe në këtë mënyrë manipulojnë paraqitjen në lidhje me ngjarjen aktuale. Një raport gjenerohet në mënyrë manipulative.
Pra, në thelb, janë lajme të rreme?
Po, sigurisht, një tendencë manipuluese mund të dallohet në shkurtesën e paraqitjes së fakteve, pa një rivlerësim gazetaresk të ngjarjes, me fjalë të tjera, fake neës.
Do të ishte interesante të dinim se kush e ka redaktuar këtë deklaratë për shtyp në Shqipëri, me siguri Reuters mund të publikojë informacion për këtë. Aktualisht jemi duke biseduar me kolegët tanë.
Dhe çfarë keni për të thënë për ngjarjet në partinë opozitare në dhjetor 2021 dhe janar 2022?
Humbja e PD-së në zgjedhjet e përgjithshme të 25 prillit 2021 ishte debati i fundit elektoral i pandërprerë në tetë vitet e presidencës së Bashës. Në këtë periudhë u panë edhe vendimet personale të diskutueshme, të bezdisshme dhe të rëndësishme të Bashës për të lënë parlamentin pa strategji për PD-në dhe për të bojkotuar zgjedhjet e pushtetit vendor 2019, si dhe veprime kriminale të deputetit deri në atë pikë sa tashmë doli se ai ishte përfshirë masivisht me familjen e tij në një projekt të ri ndërtimi të dyshuar për korrupsion, Porti i Durrësit, në një kohë kur ai nxori jashtë parlamentit gjithë opozitën. Pyetja është nëse ka një kauzalitet mes marrëveshjes së Durrësit dhe mosfunksionimit të opozitës.
Pas zgjedhjeve të 25 prillit 2021, pati një ndjenjë shqetësimi, dorëheqjeje dhe inercie mes anëtarëve dhe zyrtarëve partiakë, shoqëruar me një refuzim pasiv të lidershipit Basha. Për fat të mirë, kjo filloi të ndryshojë vjeshtën e kaluar kur ish-kryetari (dhe ish-presidenti dhe kryeministri) Berisha nisi një bisedë të hapur, një format demokracie me radhët e partisë dhe diskutoi hapur situatën brenda partisë dhe në vend.
Një rol të vogël në dinamikë ka luajtur edhe klasifikimi i ish-kryetarit Berisha dhe familjes së tij si “të papërshtatshëm për hyrje” nga ambasadori amerikan, i cilësuar si i papërshtatshëm, i paarsyeshëm, selektiv, i motivuar politikisht dhe i pajustifikuar. Tregon nga brenda se deputeti Basha kërkon të shfrytëzojë situatën dhe ta shndërrojë partinë demokratike në një parti autokratike.
Megjithatë, nën presionin diplomatik të ambasadores amerikane Kim, një angazhim i paligjshëm i zonjës, Basha vendosi personalisht të përjashtonte zotin Berisha nga grupi parlamentar i PD-së në vend që ta hidhte këtë vendim në votim në këshillin e partisë dhe më pas, siç kërkohet me kushtetutë, grupit parlamentar. Një tjetër veprim i paligjshëm i deputetit Lulzim Basha.
Zhvillimi më i rëndësishëm ishte se një shumicë e madhe e delegatëve të Kongresit (5200 nga 7647 ose 68%) votuan në favor të thirrjes së një Kongresi të jashtëzakonshëm të Partisë, duke ndjekur rreptësisht Statutet e Partisë. Sipas nenit 43/2 të statutit, kongresi mund të thirret me kërkesë të 1/4 e delegatëve ose 1/4 e anëtarëve të partisë. Basha vazhdimisht refuzoi të merrte në shqyrtim kërkesën e delegatëve, e cila i ishte dorëzuar formalisht me shkrim në selinë e partisë së tij dhe tentoi ta pengonte proceduralisht.
Megjithatë, kongresi i jashtëzakonshëm i partisë u mblodh më 11 dhjetor në përputhje me ligjin, të pranishëm ishin vëzhgues ndërkombëtarë nga SHBA dhe Europa, me rreth 4935 delegatë (ose 65% e tyre) të pranishëm në stadiumin kryesor të Tiranës. Ajo vendosi me votim të fshehtë dhe me 4446 vota (ose 99% të votave të hedhura) heqjen e Bashës dhe transferimin e drejtimit të partisë në një komision provizor deri në kongresin e rregullt të partisë më 22 mars 2022. Votimi i anëtarësimit për shkarkimin e Bashës u mbajt më 18 dhjetor me votim të fshehtë: 43 879 anëtarë partie morën pjesë në votim, nga të cilët 43 385, ose 98.8%, miratuan largimin.
Si rezultat, deputeti Basha tentoi fillimisht të shpërbënte organizatat e grave dhe rinisë së PD-së, të cilat kishin votuar pro thirrjes së kongresit të partisë. Duke qenë se të dyja organizatat janë anëtare të strukturave përkatëse të PPE të Evropës, si gratë e PPE-së ashtu edhe NEB protestuan kundër kësaj tentative dhe i bënë thirrje Bashës që ta ndalonte atë.
Deputeti Basha thirri një mbledhje në një sallë 1958 vendesh më 18 dhjetor 2021, duke pretenduar se ishte kongresi i partisë. Nuk kishte asnjë vëzhgues ndërkombëtar të pranishëm dhe sipas numrit të vendeve kishte shumë më pak pjesëmarrës të akredituar. Ai nuk kishte legjitimitet për të vepruar në atë kohë. Një tjetër ngjarje është mbyllja e gazetës së PD-së “Rilindja Demokratike”, në fillim të janarit 2021, gazeta e parë e lirë në Shqipëri pas socializmit të Hoxhës, deputeti Basha kishte përzënë me dhunë gazetarët e gazetës së partisë Rilindja Demokratike nga godina e PD-së në me rastin e 31-vjetorit të saj, sidomos femrat janë prekur përafërsisht, nuk ka pasur letër pushimi nga puna sipas ligjit të punës, gjithashtu nuk ka njoftim paraprak dhe botimi i gazetës është bllokuar. Të gjithë gazetarët e gazetës u mbështetën masivisht nga Partitë Popullore Europiane dhe Basha nuk bëri asgjë të papritur. Blindoi dyert e PD-së, ashtu si Edi Rama blindoi kryeministrinë. Ai hodhi gaz lotsjellës “serb” ndaj demonstruesve, ashtu si Ardi Veliu. Më në fund ai u bë lodër në duart e policisë së regjimit që si për ta përdhunuar në fund bëri një deklaratë për shtyp në hyrje të selisë së çliruar.
Ai bëri që deputetët që e mbështetën të duken njësoj si Jehnisheri, Gjuzi apo ajo që nuk e shqiptoi dot fjalën “korporatë” në mbledhjen e fundit.
Tashmë deputetët kryesorë të Partive Popullore Europiane i kanë bërë thirrje deputetit Lulzim Basha të japë dorëheqjen nga postet e tij në mënyrë jo të detyrueshme si pasojë e këtyre ngjarjeve.
Një herë më tha personalisht nga një mbështetëse e tij, Desada Metaj, në pranverën e vitit 2019, se kishte një problem me Lulzim Bashën. E pyes se çfarë do të thotë ajo. Më dukej shumë e çuditshme kjo kërkesë e saj. Ajo më tha se ka një problem me Bashën, sa herë del nga dhoma dhe hyn një tjetër, ai e ka harruar vendimin fillestar dhe i bashkohet këshillës së re. Ajo sinqerisht ishte e mërzitur me këtë gjendje të punëve në atë kohë. Unë nuk e kisha komentuar këtë në atë kohë, gjithashtu më dukej shumë e çuditshme adresa direkte e saj, jo besnike ndaj Bashës. Më pas i kisha treguar edhe personalisht këtë bisedë me zonjën Metaj. Nuk pati asnjë reagim, ndoshta e harroi shumë shpejt.
Mirëpo, 2 vite më vonë, kjo referencë tregon mjaft mirë se Basha në dukje është një person që nuk mendon dhe nuk vendos strategjikisht dhe konceptualisht, por që mund të manipulohet mirë. Personalitete të tilla nuk janë elastike. Pyetja e vetme është nëse zonja Metaj tani apo persona të tjerë ia kanë arritur qëllimit, kush përcakton veprimet e deputetit Lulzim Basha? Një pyetje interesante për shqiptarët, e cila sigurisht duhet të marrë përgjigje.
Më 08 janar 2022, rreth orës 12.15, ndodh diçka e jashtëzakonshme në Shqipëri, apo jo?
Përfaqësuesit e zgjedhur të Komitetit Drejtues të Përkohshëm dhe deputetët e zgjedhur të parlamentit donin të bënin një mbledhje të organeve të partisë, Komitetit Drejtues të Përkohshëm. Mbledhja e thirrur nga Komiteti Drejtues i Përkohshëm nuk ishte për selinë e partisë, por për përshpejtimin e procesit të ristrukturimit të partisë pas tetë humbjeve radhazi elektorale dhe shkarkimit të ish-liderit Basha.
Komiteti e interpreton paktin mes Ramës dhe Bashës dhe bashkëpunimin e tyre si kërcënim për pluralizmin politik në Shqipëri. Komiteti kishte bërë thirrje për aksione të reja politike dhe protesta të Shtunën e Zezë për të mbrojtur të drejtën dhe lirinë e partive politike për t’u organizuar në Shqipëri, pa ndërhyrje nga autoritetet shtetërore dhe ekzekutivi. Komisioni gjithashtu vuri në dukje të drejtë të gjithë aktorët privatë dhe politikë të përfshirë në skandale korrupsioni në shkallë të gjerë, censurë të medias dhe ryshfet të përfaqësuesve të opozitës. Liritë politike të Shqipërisë duhet të ruhen, tha komiteti të shtunën.
Jashtë godinës së partisë kishte vërtet mijëra anëtarë partie, jo demonstrues, dhe kjo në thelb tregon se demokracia është ende e gjallë në Shqipëri. Anëtarët e partisë po ngrihen për demokracinë dhe shtetin ligjor, gjë që është shumë e mirëpritur.
Por ka pasur dhunë?
Në të vërtetë, kjo ishte një “e shtunë e zezë” në historinë e Shqipërisë. 31 vjet pas themelimit të kësaj partie properëndimore, Partisë Demokratike të Shqipërisë, një pakicë e vogël ushtroi dhunë për të pushtuar godinën e partisë, mbylli hyrjen për anëtarët e partisë pas Krishtlindjeve 2021, vendosi dyer të blinduara të improvizuara, bashkoi ato në ndërtesë dhe e prishi objektin përgjithmonë, të gjitha pa leje ndërtimi dhe pa konsultim me organet e partisë. Më pas në ndërtesë u depozitua gaz lotsjellës i paautorizuar nga Serbia, së bashku me armët e tjera sulmuese.
A është përdorur gaz nga persona privatë?
E saktë, ndoshta mund të supozohet se grupi i anëtarëve dhe deputetëve të partisë Basha përdori gaz të vjetër nga Serbia. Në hapin e parë, pushtuesit fillimisht përdorën masivisht gaz kundër anëtarëve të paarmatosur të partisë. Në një hap të dytë, pasi depot në shtëpi u boshatisën, u vunë në përdorim aparatet e zjarrit. Në aparatet e zjarrit, në Evropën veriore përdoret shpesh sulfati i amonit pluhur ABC ose fosfati i amonit. Këtu, thithja e thellë mund të shkaktojë probleme të konsiderueshme me mushkëritë. Por edhe këtu shtrohet pyetja se cili pluhur është spërkatur nga kriminelët. Në Ballkan, pluhurat D përdoren shpesh edhe sot, për arsye kostoje. Pluhurat D janë në thelb të rrezikshëm dhe kanë potencialin të shkaktojnë kancer të mushkërive, i quajtur gjithashtu pluhur për djegien e metaleve, përbëhet kryesisht nga klorur natriumi dhe klorur kaliumi dhe nganjëherë edhe trioksid bor. Gazrat janë kryesisht përbërësi aktiv i irrituesit kimik kloroacetofenoni (CN), i cili u shpall i jashtëligjshëm ndërkombëtarisht si një helm “Kryqi i Bardhë” në Protokollin e Luftës së Gazit të Gjenevës të vitit 1925 dhe, si CS, nga helmi “Kryqi i Bardhë”. Në këtë kuadër fillimisht duhet verifikuar se cili gaz është përdorur nga kjo bandë kriminale e drejtuar nga deputeti Basha. Gjithashtu duhet kontrolluar se çfarë gazi ka përdorur policia dhe çfarë gazi ka shtuar policia në ujë.
Nëse kanë përdorur CN, ka një rrezik të konsiderueshëm për shëndetin, si me aparatet e zjarrit, dhe gjithashtu ka shkelje të ligjit ndërkombëtar. Kjo duhet të përdoret më pas për një aktakuzë edhe të Lulzim Bashës në Gjykatën Penale Ndërkombëtare.
Pasi anëtarët e paarmatosur dhe anëtarët zyrtarë të komiteteve të partisë kanë dashur të hyjnë në godinën e tyre, ata janë sulmuar masivisht me gaz dhe shufra hekuri nga grupi i Bashës dhe në disa raste ka pasur lëndime të konsiderueshme fizike, përfshirë mushkëritë. Një ditë shteti i së drejtës u shkel vazhdimisht nga një grup i vogël kriminal.
Deputeti Lulzim Basha, Tirana dhe grupi i tij i vogël i mbështetësve nga Shqipëria dhe një skuadër banditësh të Vëllazërisë Myslimane janë çuar në kryerjen e veprave kriminale.
Kjo është në kundërshtim me deklaratën për shtyp nga Tirana që iu përcoll Reuter, AfP, PDSH, apo jo?
Sigurisht, po.
Edhe si vijon më tej?
Ai e ktheu selinë e opozitës në një holl për zyrat e regjimit. Bashkëpunimi mes tij dhe administratës Rama u bë i qartë të shtunën e zezë.
Thashethemet thonë se Rama është i interesuar të bëhet president i Republikës së Shqipërisë në korrik. Kryebashkiaku aktual Veliaj, i cili ka tërhequr vëmendjen për veprimet e tij të mundshme korruptive në lidhje me impiantin e djegies së mbetjeve, shkollat dhe shembjen e teatrit, pritet të bëhet pasardhësi i tij. Rama ndoshta po planifikon të prezantojë një sistem presidencial të bazuar në modelin rus dhe turk, pra të bashkojë të gjithë pushtetin në një person. Për ta bërë këtë duhet ndryshuar kushtetuta shqiptare dhe për këtë i duhet Basha dhe shokët e tij.
Ai u tall edhe me synimin amerikan për të “luftuar korrupsionin”, duke dëshmuar se e gjithë strategjia “non grata” nuk ishte gjë tjetër veçse një plan për të poshtëruar liderin e opozitës duke u ekspozuar në prehrin e Ramës.
Që nga e shtuna e zezë, duket qartë se ka pasur një marrëveshje paraprake mes policisë së regjimit dhe përfaqësuesve të “opozitës” Basha, e koordinuar brenda dy-tre minutave, pamjet e dhunës nuk do të harrohen.
Nuk do të harrohen as gazi lotsjellës, as kapuçat e zinj të armatosur në seli, as deputetët me pistoleta në duar. Janë një pikë e errët në tablonë shumëdimensionale të asaj që ndodhi, flasim për të shtunën e zezë në Gjermani, në Shqipëri.
Lajmi është se duke qenë se Shqipëria të shtunën e zezë drejtohet nga një autokrat, gazeta më e madhe europiane e cilëson atë si qeveri MAFIA, e cila ka një zyrë në godinën e Kryeministrisë dhe një tjetër në SHQUP (Selia e Partisë Demokratike).
Për pasojë grupi i Bashës është larguar nga opozita.
Kush nga deputetët do të ketë fytyrën për të mbështetur Bashën në të ardhmen, a mund të flasë në debate publike për uniformat blu që dëmtojnë në mënyrë disproporcionale qytetarët?
Kush do të ketë guximin të kritikojë policinë shtetërore të drogës?
Kush do të ketë guximin të kujtojë atë që u është bërë demonstruesve të lagjes Unaza, Teatrit Kombëtar, bulevardit të ri apo atyre që shprehën pikëllimin para kryeministrit, i cili ka guxim të kritikojë projektin korruptiv të rindërtimit të portit të Durrësit? Deputeti Basha sigurisht që jo, ai dhe familja e tij janë përfshirë në projektin e ri të ndërtimit të portit të Durrësit, Basha nuk ka të bëjë me tokën belge që prej 2018 për shkak të përfshirjes së policisë së shtetit belg, ndaj nuk mund të komunikojë drejtpërdrejt me BE-në dhe është i përfshirë në shumë procese të tjera korruptive.
Nëse policia shqiptare ka bërë të drejtën të shtunën e zezë, atëherë Salianji është një mashtrues në çështjen e Babale, atëherë Gaz Bardhi është fajtor për vrasjet në Elbasan, atëherë Gon Shehaj është kamikaz i kordonit në rrugën e kombit, atëherë Jorida Tabaku është nxitëse e dhunës në rrethin e Unazës së Re, më pas Grida Duma ishte provokatorja në shkatërrimin e teatrit, më pas Xhelal Mziu ishte frymëzuesi i terrorizmit para 25 prillit. Prilli, atëherë Basha është një vandal që ka nxitur betejën para Kuvendit dhe Kryeministrisë.
Me aksionin mbështetës të policisë së autokratit Rama në mbledhjen e paligjshme nga grupi Basha, ka ndodhur diçka thelbësore në Shqipëri.
Çfarë?
Basha dhe mbështetësit e tij nuk do të jenë më në gjendje të kritikojnë disa veprime të qeverisë, sepse ata vetë janë bërë peng i këtij pushteti kriminal. Do të shihni në Shqipëri që vetëm historitë e vjetra do të rinxehen dhe grupi Basha do të përqendrohet të kritikojë masivisht të gjithë opozitën e Shqipërisë, për aq sa nuk do t’i nënshtrohet këtij grupi.
Kujt i sjell dobi në fund? Autokracia e Ramës. Çfarë mori grupi Basha?
Integrimi në BE nuk do të ketë perspektivë derisa të ndryshojë ky kontekst. E shtuna e zezë është edhe një dramë për zhvillimin e Shqipërisë.
Zgjedhjet demokratike për bordin ekzekutiv të PD do të zhvillohen në muajin mars. Sovrani, anëtarët, më pas do të duhet të vendosin se kush duhet të ushtrojë cilin funksion. Supozojmë se më pas opozita do të riorganizohet sërish në mënyrë demokratike dhe se funksioni i rëndësishëm në demokraci, opozita, do të kryejë sërish funksionin e kontrollit dhe kritikës së ekzekutivit. Për rrjedhojë, nga këndvështrimi europian është e qartë se deputeti Lulzim Basha dhe luftëtarët e tij janë larguar nga tryeza e demokracisë dhe shtetit ligjor.
Ai është fatkeqësisht një aktor antiperëndimor që është përgjegjës për shkatërrimin e pronave partiake të partisë më të madhe opozitare shqiptare. Ai është kthyer kundër të gjithë anëtarësisë së partisë dhe organeve të partisë, ushtron presion ndaj anëtarëve dhe tani po përpiqet të shpif dhe të ofendojë anëtarët e Partisë Popullore Evropiane. Deputeti Basha duket se është në gjendje patologjike. Gjithashtu kam dyshime se ai nuk është gjendje të ushtrojë fare mandatin e tij parlamentar. Do të ishte më mirë që ai t’i nënshtrohej fillimisht një ekzaminimi mjekësor.
Çfarë mrndoni për ngjarjet në selinë e Partisë Demokratike në Shqipëri?
Ish-lideri Lulzim Basha rrethoi selinë e partisë me persona të armatosur – duke përfshirë një grup të Vëllazërisë Myslimane të Tetovës, Maqedonia e Veriut – dhe struktura të blinduara rëndë dhe shkatërroi ndërtesën e partisë. De facto, ky është një grusht shteti, i mbështetur nga terroristët e huaj të Vëllazërisë Myslimane.
Çdo zyrtari të lartë partiak, përveç rrethit të tij të ngushtë, i mohohet aksesi në infrastrukturat e partisë dhe pronën e tyre private.
Objekti është prishur dhe rikonstruktuar në masë të konsiderueshme me urdhër të deputetit Basha. Puna me pajisjet e saldimit është kryer në ndërtesë pa marrë asnjë masë sigurie nga zjarri dhe nuk ka asnjë miratim kodi ndërtimi për këto ndryshime.
Pyetja është se si financohen këto konvertime dhe Vëllezërit Myslimanë terroristë. A e paguan këtë me paratë e taksave përfaqësuesi autokratik i ekzekutivit Rama apo shembjen e aseteve të partisë e paguan deputeti nga arkat e partisë?
Në një intervistë të transmetuar në televizionin kombëtar nga qeveria autokratike Rama, Basha kishte deklaruar publikisht se këto fakte nuk ishin të vërteta. Fotot dhe videot e 6 janarit 2022 të marra nga ekipet televizive tregojnë se ai ka gënjyer vazhdimisht.
Deputetëve të zgjedhur të PD-së u është mohuar hyrja në ambientet e partisë nën kërcënimin e dhunës fizike, si dhe kamerave televizive dhe gazetarëve të medias, të cilëve u është ndaluar regjistrimi i proceseve të brendshme partiake.
Si pjesë e këtyre masave të fundit, anëtarëve të rinj të partisë së Forumit Rinor të PD-së dhe gjithashtu Unionit të Grave të PD-së iu është mohuar rreptësisht aksesi, duke e bërë të vështirë për ta përmbushjen e detyrave të tyre parlamentare.
Basha u hoq nga posti i kreut nga Konventa e Partisë Kombëtare më 11 dhjetor 2021 dhe u konfirmua nga një referendum partiak më 18 dhjetor 2021, por refuzon të njohë rezultatet.
Kjo tregon se deputeti Basha jo vetëm zbulon një sjellje kriminale në transaksionet ekonomike, por edhe mungesën e ndërgjegjes së tij ligjore brenda një institucioni demokratik, Partisë Demokratike të Shqipërisë. Ai e përshkallëzoi situatën me dijeninë dhe vullnetin e tij dhe përdori forcë të tepruar ndaj anëtarëve të partisë së paarmatosur. Që anëtarët e partisë u përpoqën të heqin barrikadat e ngritura ilegalisht është e kuptueshme, ata u përpoqën ta bënin këtë në mënyrë paqësore dhe pretendimet legjitime për të hyrë në ndërtesë u përballën me dhunë fizike dhe psikologjike.
Duke përfshirë policinë 1 orë pasi anëtarët donin të hynin në godinën e partisë së tyre dhe mundën të hiqnin pjesërisht barrierat prej betoni dhe çeliku që bllokonin hyrjen e tyre në zyrat dhe dhomat e tyre, policia iu kundërpërgjigj ekzekutivit të korruptuar të Ramës, me nxitjen e pushtuesit Basha. Një veprim bashkëpunues që konfirmon bashkëpunimin e drejtpërdrejtë midis aktorëve.
Si e vlerësoni rolin e ambasadores amerikane Kim në Tiranë?
Ambasadorja e SHBA, Yuri Kim, është sigurisht pjesërisht përgjegjëse për katastrofën e reformës së gabuar në drejtësi dhe grumbullimin e godinës së partisë nga deputeti Basha. Ajo gjithashtu ndan përgjegjësinë për ngjarjet dhe përdorimin e dhunës ndaj anëtarëve të pafajshëm, paqësorë të partisë opozitare, përfshirë ngjarjet që pasuan në ditët në vijim. Zëvendësi i saj, Demian Smith, i njohur që nga viti 1997, në Ballkan, kishte bërë edhe një vizitë inauguruese te banoret 2 ditë para sulmit me gaz ndaj anëtarëve të paarmatosur të partisë. Vizita e tij nuk bëri asgjë, përkundrazi, nëse shikojmë rezultatet e së shtunës së zezë. Kim është aq e keq-këshilluar, saqë kjo gjendje e punëve më mahnit gjithnjë e më shumë. Angazhimi po dëmton reputacionin e SHBA-së dhe aleancës perëndimore dhe duhet të ndryshojë rrënjësisht.
Cili është problemi?
Diplomatët e zhurmshëm që ndërhyjnë në punët e brendshme të një shteti, si zonja Kim, janë problematikë, kanë një efekt kundërproduktiv dhe tendenca destruktive dhe në fund të fundit dëmtojnë masivisht interesat e SHBA-së dhe Evropës.
Një shembull: Zonja Kim është përfshirë intensivisht në fushën e reformës ligjore në Shqipëri, prandaj ajo mban de facto bashkëpërgjegjësinë personale për dështimin e kësaj reforme.
Që nga viti 2018, gjykatat e larta atje nuk funksionojnë më, siguria juridike nuk ekziston, qytetarët nuk mund të ngrenë padi për të drejtat e tyre kushtetuese, nuk funksionon as Gjykata e Lartë Civile, ndërkohë zgjedhjet lokale të paligjshme dhe, sipas OSBE-së, u mbajtën zgjedhjet parlamentare të manipuluara.
Në Shqipëri nuk ka shtet ligjor në vetvete. Si rrjedhojë, ndarja e pushteteve nuk funksionon më dhe legjislatura është jofunksionale. Gjyqësori është në varësi të politikës së shtetit njëpartiak. Luftohet korrupsioni, por me qëllim eliminimin e kundërshtarit politik, pra një qasje të ngjashme si në autokracitë e tjera.
Ndërkohë, duke përfituar nga kjo situatë, de facto është krijuar një shtet njëpartiak, një autokraci, që nga viti 2019 të gjitha funksionet e rëndësishme, qoftë në bashki, qoftë në ekzekutiv, janë në duart e partisë në pushtet Rama. Opozita demokratike ka de facto vetëm të drejta të shkruara në letër, por që nuk mund t’i zbatojë ato de jure.
Pjesërisht, gjykatat më të larta tani janë të pajisura sërish me gjyqtarë, pavarësisht nëse për shkak të presionit politik ata nuk guxojnë të marrin vendime.
Prandaj, ambasadorja e SHBA-së Kim sigurisht që nuk mund të akuzohet më për finesë diplomatike.
Diplomatja Kim punon si ambasadore për herë të parë në jetën e saj profesionale, para kësaj ka punuar si këshilltare politike në Ankara dhe më parë në sektorin e markës/kulturës në Departamentin e Shtetit të SHBA-së, ndaj është puna e saj e parë si ambasadore, fatkeqësisht ajo po bën shumë gabime, gjë që po dëmton reputacionin e SHBA-së në Ballkan. Unë mendoj se ajo është jashtëzakonisht e këshilluar keq, ajo duhet të ndryshojë urgjentisht stafin e saj këshillues.
Më kujtohet pak Afganistani, edhe atje administrata amerikane mbështeti njerëzit e gabuar, një qeveri të korruptuar, antidemokratike, jo properëndimore. Fundi, kaosi, është i njohur për të gjithë. Në vend që të qëndronte në vend me një forcë të fuqishme dhe të hartonte vazhdimisht një kurs të ri, fusha u braktis, duke lënë miqtë pas dhe duke nënçmuar NATO-n dhe BE-në.
A mund të justifikohet ndalimi i mosndërhyrjes sipas ligjit ndërkombëtar?
Sigurisht, Konventa e Vjenës për Marrëdhëniet Diplomatike, një traktat ndërkombëtar në të cilin janë palë 191 palë dhe që rregullon disa aspekte të jetës diplomatike, e ndalon shprehimisht ndërhyrjen në punët e brendshme të shtetit pritës.
Ndërhyrja nuk është vetëm një diskurs, por edhe një shkelje e ligjit ndërkombëtar. Pritësit e marrin seriozisht. Në të kaluarën, kjo ka çuar në dëbime dhe madje edhe ndërprerje të marrëdhënieve diplomatike.
Ambasadorët kanë vetëm një të drejtë të kufizuar për lirinë e shprehjes.
Deklarata e Marrëdhënieve Miqësore bën të qartë: “Të gjitha format e tjera të ndërhyrjes apo kërcënimeve kundër personalitetit të një shteti ose kundër përbërësve të tij politikë, ekonomikë dhe kulturorë”.
Ashtu si një zyrtar në Ministrinë e Mbrojtjes së SHBA-së apo Gjermanisë nuk i lejohet të shprehet në publik, si në një kopsht birre, një diplomat nuk lejohet të ndërhyjë pa pengesa, siç bën Kim, në mosmarrëveshjet e brendshme partiake, në organizimin e ekzekutiv shtetëror ose në përzgjedhjen e listave zgjedhore dhe të sillet sipas dëshirës së saj.
Ka kufizime për lirinë e tij të shprehjes. Ky është pikërisht çmimi i titullit ambasador.
Nga ana tjetër, a nuk presim që diplomatët të flasin ndonjëherë – për shembull, kur bashkëqytetarët jashtë vendit janë në telashe? Në fakt, ligji diplomatik parashikon që ambasadorët të flasin në një sërë situatash – për të mbrojtur interesat e shtetit të tyre, për shembull, por edhe për të paraqitur qëndrimin e qeverisë së tyre.
Të ndjekësh fushatat zgjedhore është mirë. Por për të shkuar më tej?
E pra, zonja Kim jo vetëm që ndërhyn masivisht në projekte ekzekutive në Shqipëri, por muajt e fundit ajo është përpjekur të ndikojë edhe në hartimin e listave të kandidatëve të partisë. Ajo i bën rekomandime partisë në pushtet apo opozitës se cilët persona mund të jenë anëtarë dhe cilët jo. Duket dhe ka të drejtë ish-Presidenti i Republikës së Shqipërisë, se ambasadorja amerikane Kim po sillet si guvernator në Shqipëri. Megjithatë, kjo nuk është puna e saj, ajo nuk ka legjitimitet për ta bërë këtë.
Pothuajse çdo ditë, ajo komunikon histori suksesi për reformat në drejtësi përmes Tëitter ose viziton institucione dhe objekte, jep intervista. Ajo kritikon procese që nuk i pëlqejnë. Në këtë aspekt, e kuptoj shumë mirë formulimin e Berishës se ajo sillet si guvernator.
Ka shumë modele irrituese të sjelljes nga ana e zonjës Kim në Shqipëri, ku nuk mund të shohim se deri në çfarë mase kjo është në dobi të interesave të SHBA-së apo BE-së, apo nëse nuk i dëmton më tepër.
Rasti aktual i shkatërrimit të pjesshëm të godinës së partisë nga deputeti Lulzim Basha, i sponsorizuar prej saj dhe i përfshirë edhe në veprimtari kriminale, tregon për përmasat e fatkeqësisë në Shqipëri.
Për shembull, menjëherë pas zgjedhjeve parlamentare të 25 prillit 2021, ajo e uroi personalisht autokratin shqiptar Rama për zgjedhjet parlamentare, shqyrtimi i OSBE-së dhe vëzhguesve të tjerë të zgjedhjeve nuk kishte përfunduar ende. Më pas, OSBE dhe vëzhgues të tjerë ndërkombëtarë gjetën mashtrime masive zgjedhore, rastësisht, si në vitin 2017, nga partia në pushtet socialiste e Ramës.
Për ekspertët e së drejtës ndërkombëtare, kjo është pikërisht vështirësia: nga njëra anë, është ndalimi i ndërhyrjes; nga ana tjetër, ekziston e drejta për t’u përfshirë politikisht.
Por në Shqipëri kemi gjithnjë e më shumë përshtypjen se një diplomat amerikan po mbron një kryeministër socialist që dyshohet për korrupsion dhe qarqet e sigurisë dhe shtypi ndërkombëtar flasin për një qeveri mafioze.
Ky tashmë ka karakterin e një operacioni aventuresk. Kam përshtypjen se ky proces me gjithë transparencën e tij nuk i është bërë ende i qartë ministrit të Jashtëm Blinken. Në të vërtetë, lind pyetja se ku ka mbetur pikëpamja dhe fokusi i qartë antikomunist i SHBA-së, një tragjedi në rritje që po afrohet në qiellin perëndimor.
Nga ana tjetër, shqetësuese ishte edhe fakti që opozita demokratike, properëndimore duhej të shikonte me mosbesim këtë urim të një përfaqësuesi të SHBA-së për zgjedhjet e manipuluara parlamentare. Kombit shqiptar i ka mbetur përshtypja se ia vlen të sillet në mënyrë antidemokratike dhe korruptive, siç bëjnë aktorët Rama & Co, po flasim për një hendek besueshmërie.
Feston relativisht shpesh edhe me përfaqësues të Partisë Socialiste, personalitete të njohura si kryebashkiaku Veliaj, Rama, të dyshuar për korrupsion, në momentin që bëhet fjalë për inceneratorët e mbetjeve në Tiranë, janë zhdukur në ajër 156 milionë € dhe inceneratorët e mbetjeve që do të ndërtohen nuk ekzistojnë. Ajo që ndodh është se përfaqësuesit e ekzekutivit përpiqen ta projektojnë problemin tek nëpunësit e vegjël civilë. Megjithatë, çdo shqiptar e di se në qytetin e Tiranës nuk ndodh asgjë në projekte ndërtimi të kësaj përmasash pa miratimin e Ramës dhe Veliajt.
Dhe tani çfarë bën ambasadorja amerikane Kim, ajo vlerëson projeksionin për zyrtarët e vegjël dhe vlerëson reformën në drejtësi, një paradoks në modelin e sjelljes.
Kjo i bën diçka demokratëve të drejtë, kombit shqiptar në Shqipëri. Çfarë duhet të mendojnë qytetarët kur ditë më parë u kërkohet sërish të luftojnë për demokraci dhe shtet ligjor. Hendeku i besueshmërisë për fat të keq po zgjerohet. Gjithashtu duket se këshillohet shumë keq në këtë çështje.
Në analizë përfundimtare, nuk ka rrugë tjetër veçse të peshohet me kujdes në çdo rast individual nëse sjellja diplomatike ishte ende e nevojshme apo tashmë joproporcionale.
Sidomos kur bëhet fjalë për akuza për parti, djalli është shpesh në detaje. Dhe ka një përshtypje në rritje se zonja Kim e ka kaluar vijën e kuqe dhe se në Uashington kjo ende nuk është perceptuar siç duhet.
William Shannon, për shembull, në atë kohë ambasadori i Shteteve të Bashkuara në Irlandë, u pa në autobusin e fushatës së partisë irlandeze Fine Gael në 1981. Kjo çoi në kritika të ashpra, por Shannon theksoi se ishte qëllimi i tij për të ndjekur zgjedhjet fushatat e të gjitha partive. Në të vërtetë, vëzhgimi i fushatave zgjedhore është një pjesë legjitime e detyrave diplomatike. Megjithatë, nëse duhet të bëhet nga autobusi i një partie është një çështje tjetër.
Në vitin 1998, Andrew Burns, Konsulli i Përgjithshëm Britanik në Hong Kong, u akuzua për ndërhyrje kur ftoi kandidatë për zgjedhje nga parti të ndryshme në një takim për të mësuar më shumë rreth pozicioneve të tyre politike. Përsëri, kjo mund të interpretohet lehtësisht si vëzhgim diplomatik dhe një takim jozyrtar shpesh mund të jetë mënyra më efektive për të përmbushur këtë detyrë.
Megjithatë, sa më shumë që një diplomat të shprehet qartë pro ose kundër një partie apo figurë publike të caktuar, të vendit të tij pritës, aq më e vështirë bëhet të marrësh ende kryerjen legjitime të detyrës.
Evan Galbraith, ambasadori i SHBA-së në Francë në vitin 1984, më vjen në mendje. Në atë kohë, politikanët komunistë sapo ishin pranuar në qeveri dhe Galbraith u ndje i detyruar të deklaronte se një komunist francez ishte një “francez i varfër i humbur”. Që kjo do të shkaktonte mosmarrëveshje ishte e pritshme: Galbraith u thirr te kryeministri Pierre Mauroy, i cili i tha atij se komente të tilla ishin “të papranueshme”. Ambasadorja franceze në Tiranë, zonja Maryse Daviet, e klasifikoi shumë qartë pak ditë më parë respektimin e rregullave të së drejtës ndërkombëtare, si bazën përcaktuese të shërbimit diplomatik. Rasti Galbraith më kujton shumë rastin Kim.
Këto janë fjalë të forta, kritike që po i ngrini kundër një ambasadorit amerikan.
Jo, është vetëm një referencë shumë e qartë për respektimin e ligjit ndërkombëtar. Shihni, ka një miqësi shumë të ngushtë dhe një marrëdhënie të veçantë midis Gjermanisë dhe SHBA-së, shumica e qytetarëve amerikanë kanë të afërm në Gjermani, gjithashtu kam shumë të afërm në SHBA që kanë qenë gjithashtu aktivë në administratën amerikane për 70 vitet e fundit. Prandaj, kritika duhet të jetë e mundur midis miqve ose familjes dhe është gjithashtu e justifikuar dhe e nevojshme në këtë rast të veçantë.
Një gjë është gjithashtu e rëndësishme.
Cila?
Nëse, nga njëra anë, ambasadorja amerikane në Shqipëri kritikon me të drejtë çështjen e korrupsionit, mungesën e demokracisë, lirinë e mangët të shtypit dhe shtetin jofunksional të ligjit, nga ana tjetër, ajo nuk mund të përgëzojë një lider të partia demokratike për organizimin e shkarkimit të një deputeti të zgjedhur në mënyrë demokratike dhe lirisht pa asnjë bazë ligjore dhe në kundërshtim me kushtetutën. Ne demokratët njohim sjellje të tilla siç tregon Basha vetëm nga republikat e bananeve, por jo nga Europa. Ky është një problem serioz, i mëtejshëm.
Pse?
Shteti i së drejtës është antiteza e shtetit të padrejtësisë.
Shteti i së drejtës, së bashku me parimin e demokracisë, është norma themelore e kushtetutës shqiptare dhe kushti themelor parësor për anëtarësimin në NATO dhe BE.
Shteti ligjor do të thotë që i gjithë autoriteti shtetëror, përfshirë edhe atë të një lideri partie si Lulzim Basha, është i detyruar nga ligjet e shtetit dhe gjithashtu nga ligjet e partisë.
Shteti i së drejtës jeton vetëm përmes disiplinës shtetërore dhe qytetare, të gjithë qytetarëve, përfshirë zotin Basha, duhet ta respektojnë atë.
Por gjëja elementare është se shteti i së drejtës mund të ekzistojë vetëm nëse populli ka besim në këtë shtet të së drejtës dhe kështu ndërgjegjësimi për sigurinë juridike dhe ligjshmërinë zhvillohet tek njerëzit.
Nëse tani një kryetar partie dhe një ambasador amerikan i rrëzojnë këto letra me vlerë të një shteti kushtetues, atë me veprime të qëllimshme dhe ambasadorin amerikan duke uruar veprime të paligjshme, atëherë shteti kushtetues në Shqipëri ekziston ende në letër, si aq shumë në Shqipëri, por jo më gjatë në realitet. Kjo është drama e vërtetë e këtij veprimi të keqmenduar të kreut të PD-së, ai sillet si kundërshtari i tij, autokrati Rama, duke e vendosur kështu veten jashtë traditës ligjore dhe demokratike të Evropës dhe në thelb nuk mundet më të kritikojnë sjelljen jodemokratike të Ramës, sepse ai vetë ka lakuar ligjin.
Unë do t’ju jap një shembull tjetër.
Fatkeqësisht, diçka po ndodh në Shqipëri në këto momente që po i ndodh vazhdimisht SHBA-ve, së fundmi në Afganistan: ata nuk e kuptojnë kulturën dhe strukturën e vendit, në Shqipëri. Ka shumë lojtarë në Ballkan, duhet një politikë me sens proporcioni. Fatkeqësisht, ata nuk e bëjnë këtë, ndryshe nga ambasadorët gjermanë, francezë, italianë dhe anglezë, të cilët bëjnë një punë shumë të mirë.
Ambasadori amerikan vlerëson në mënyrë euforike krijimin e një agjencie kundër korrupsionit, komunikon pothuajse çdo ditë për këtë agjenci. Duket sikur ajo është në krye të këtij autoriteti. Por çfarë po ndodh në të vërtetë? SPAK është krijuar në kundërshtim me kushtetutën shqiptare, nuk ka legjitimitet kushtetues, një shkelje reale e ndarjes së pushteteve, gabimi i parë.
SPAK funksionon në një vakum ligjor, Gjykata Kushtetuese dhe Gjykata e Lartë kanë qenë de facto jofunksionale në Shqipëri që nga viti 2018 dhe do të vazhdojë të jetë e tillë edhe në vitet në vijim. Një SPAK nuk mund të funksionojë pa shtetin ligjor, gabimi i dytë.
Qeveria Rama mandaton SPAK-un ose KLSH-në (subjektin që kontrollon shtetin, i njohur ndryshe edhe si Kontrolli i Larte të Shtetit) që të kontrollojë paraprakisht dokumentet e tenderit shtetëror në mënyrë që të thonë se gjithçka është në rregull ose të vendosë gjoba minimale për kompanitë dhe kaq. Bëhet fjalë për tenderë qindra milionë euro. Dhe pasi KLSH ka hetuar një dosje dhe ka bërë gjykimin e saj, sipas ligjit, askush nuk ka më kontroll mbi të.
De facto, kjo do të thotë se korrupsioni i ekzekutivit Rama ka gjetur tashmë një bazë legjitimiteti për korrupsionin e tij nëpërmjet këtij mekanizmi kontrolli, gabimi i tretë i ambasadorit amerikan.
Më tej, duket se ambasadorja e SHBA-së dëgjon gjithashtu këshilla të drejtuara nga interesi nga OJQ-të dhe të tjerët, në vend të ekspertëve të orientuar drejt objektivit, domethënë dëgjon shumë qarqet e interesuara të mjedisit, një çështje masive, që ajo duhet ta korrigjojë.
Në thelb, prej shumë vitesh kemi një politikë qetësuese të Bashkimit Evropian dhe SHBA-së.
Që nga viti 2017, pas zgjedhjeve të para parlamentare të manipuluara nga partia në pushtet Rama, nuk ka pasur asnjë reagim nga Evropa dhe SHBA për zhvillimet në Shqipëri, për veprimet e autokracisë korruptive të Ramës.
E lanë të vazhdonte dhe u përfshinë me strukturat autokratike, më ofenduese, meqë ra fjala, ambasadorja amerikane Kim në Tiranë, e cila shpesh shfaqet në rrjetet sociale me këto struktura korruptive. Kjo ka një efekt çorientues për popullatën shqiptare.
Populli është sinjalizuar qartë për pafuqinë e tij për t’u ngritur për demokracinë dhe shtetin e së drejtës nga përfaqësuesit e Perëndimit, duke festuar me autokratët.
Hendeku shpjegues midis idealeve të Perëndimit dhe sjelljes aktuale, fatkeqësisht po zgjerohet.
Gjithashtu, qeverisë së Ramës, Bashës & Co, po i jepet ende fonde shtesë, pa vendosur asnjë nivel kontrolli të atyre ndërkombëtare dhe gjithashtu pa kontroll rezultatesh.
Një problem i vërtetë atëherë, nëse ju kam kuptuar saktë.
Po kjo është. Tashmë është jashtëzakonisht e rëndësishme për vazhdimin e ekzistencës së kombit shqiptar dhe integrimin e tij në Bashkimin Evropian që këtu të dërgohen sinjale të qarta. Kriminaliteti qeveritar dhe njerëz si krimineli Lulzim Basha janë të papranueshëm.
Ndryshe do te thone qytetaret e shqiperise, e mrekullueshme, ju mund te merrni leket e SHBA-se dhe BE-se, pra kapitalin e krijuar nga qytetaret e ketyre shteteve, nuk duhet te respektoni rregullat, thjesht keni për të qenë pjesë e autokracisë.
Ky grup pastaj thotë, shkëlqyeshëm, ne shkruajmë disa programe për disa reforma dhe bëjmë aplikime, ose organizojmë një marrëveshje me makina të vjedhura nga Belgjika, financojmë edhe disa përfaqësues të këtyre vendeve perëndimore, i bëjmë të shantazhueshëm dhe pastaj mundemi mrekullisht, pa pasur nevojë të punojmë shumë, pini ekspresin tonë dhe udhëtoni nëpër botë pa pasur nevojë të punoni, financuar nga paratë e taksave nga BE dhe SHBA.
A nuk është pak e guximshme kjo tezë?
Jo, fatkeqësisht është një realitet në Shqipëri. Një pakicë shumë e vogël në Shqipëri, ai është ekzekutivi Rama dhe miqtë e tij, ku bën pjesë edhe lideri ende i opozitës Lulzim Basha, i cili tashmë bashkëpunon politikisht me autokratin, merr pjesë në paratë e ndihmës ndërkombëtare dhe paratë e zeza. Jo pa arsye ekzekutivi shqiptar konsiderohet si një nga organizatat më të korruptuara në botë.
Qeveria e korruptuar pengon zhvillimin qytetërues të Shqipërisë, pra mbrojtjen dhe të ardhmen e familjeve. Kjo mund të nënkuptojë fundin e së ardhmes së Shqipërisë. Të rinjtë po ikin. Ne vlerësojmë se rreth 1.8 milionë shqiptarë janë gati të largohen nëse asgjë nuk ndryshon. Shumica e kombit shqiptar është i ndershëm dhe dëshiron të jetojë i lumtur dhe i sigurt.
Kjo do të thotë se tani na duhet një veprim vendimtar nga Evropa dhe SHBA për të thënë se nëse nuk luani sipas rregullave, nuk mund të merrni paratë e BE-së apo të SHBA-së.
Ashtu si në Afganistan dhe vende të tjera, politika e zbutjes ka prodhuar pikërisht të kundërtën e asaj që duhej të arrinte.
Në thelb, prej shumë vitesh kemi një politikë qetësuese të Bashkimit Evropian dhe SHBA-së.
Që nga viti 2017, pas zgjedhjeve të para parlamentare të falsifikuara nga partia në pushtet Rama, nuk ka pasur asnjë reagim nga Europa dhe SHBA për zhvillimet në Shqipëri, për veprimet e autokracisë korruptive të Ramës.
Së fundi, më lejoni të them sa vijon: ne dhe ju e dini se qindra mijëra të rinj shqiptarë, por edhe të moshuar, janë ulur në valixhet e tyre dhe mund të binden të investojnë forcë fizike dhe psikologjike në rindërtimin e shtetit shqiptar vetëm nëse ata dijeni se ky rindërtim ka të ardhme dhe se ata nuk do të luftohen me shkopinj çeliku dhe gaz siç janë tani në të Premten e Zezë nëse ushtrojnë të drejtat e tyre legjitime.
Prandaj është koha që të ndodhë një ndryshim thelbësor në opozitë dhe në partinë në pushtet.
Më 8 janar 2022, Partia Opozitare Demokratike e Shqipërisë, së bashku me komitetin ekzekutiv të përkohshëm, diskutuan hapat e mëtejshëm për rivendosjen e demokracisë në partinë e saj dhe në shtetin e Shqipërisë, pavarësisht sulmeve me gaz me hekura dhe zjarrfikëse nga Basha. grup, në katin përdhesë të godinës së partisë së opozitës PD. Kjo ka miratimin tonë të qartë.
Përfaqësues të Partive Popullore Europiane dhe institucioneve të tyre i kanë thënë në mënyrë shumë të detyrueshme deputetit Basha ditët e fundit se ai duhet të japë dorëheqjen nga të gjitha postet e tij.
Fatkeqësisht, ai e ka zbuluar veten si persona non grata të Europës këtë të shtunë të zezë në Tiranë.
Shqiptarët dhe sidomos opozita shqiptare tani duhet të ngrihen dhe të luftojnë politikisht, bëhet fjalë për të ardhmen e familjes së tyre. Ata që nuk janë zgjuar ende me këto imazhe të “Të Shtunës së Zezë”, që nuk e kanë kuptuar se çfarë bëhet fjalë tani dhe që vazhdojnë ta lënë këtë grup të vogël të Bashës të vazhdojë të ketë efekt, po hedhin kumar pothuajse gjithçka që u nevojitet për një. jetë të lumtur: prosperitet, liri, shtet ligjor dhe demokraci./ Shekulli.com
